En basit anlatımıyla "adi" topraklama olarak isimlendirilebilir. Topraklama hattının hiç olmadığı yerlerde nötr ucunun toprak hattına bağlanmasıyla elde edilen topraklamadır. Tabiki bu yöntem hiçbir zaman gerçek topraklamanın yerini tutamaz. Ancak çok acil durumlarda, topraklama hattı çekilene kadar idare etmek amacıyla sıfırlama denilen bu yöntem uygulanabilir.
Bu işlem elektrik konusunda uzman bir kişi tarafından yapılmalıdır. Kontrol kalemiyle faz ve notr uçları ayırt edilebilir. Bu işlemde dikkat edilmesi gereken nokta faz ve notr uçlarını karıştırmamaktır. Aksi takdirde elektriğe çarpılma tehlikesi olabilir.
Sıfırlama sisteminde, koruma topraklama sisteminde olduğu gibi hata akımı, hatalı fazın geriliminin hatalı devredeki toplam dirence bölümüne eşittir. Burada da hata akımı sigortayı kesin olarak faaliyete geçirecek büyüklükte olmalıdır. Sıfır iletkeni, bir koruma iletkeni değildir. Çünkü bu iletkenin üzerinden işletme akımı geçebilir. Fakat cihazları sıfır iletkenine bağlayan iletkenler koruma iletkenidir. Arıza
olmadığı takdirde bunun üzerinden hiçbir akım geçmez. Sıfırlama iki şekilde yapılır:
1. Klasik sıfırlama
Bu sistem basit ve ekonomiktir. Ancak sistemin sakıncası vardır. Eğer nötr hattında bir kopma olursa, örneğin bir fazlı tüketicide bir hata olmasa dahi, tüketicinin madenî muhafaza kısmı faz gerilimi altında kalır. Bu ise çok tehlikeli bir durumun meydana gelmesine sebep olur. Yani koruma yolu ile tehlike meydana getirmiş oluruz. Örneğin çalışmakta olan bir elektrikli fırının çalışması nötr hattının kopması sonucunda durur. Fırının kapağına dokunan kişi direkt olarak faz geriliminin tesiri altında kalarak büyük bir hayati tehlike yaşar. Sıfırlama iletkenlerinin ekstradan fazla dirence sebebiyet vermemeleri için daima faz iletkenlerinin kesitine eşit olması istenir.
2. Modern sıfırlama
Alternatif akım tesislerinde, üç fazlı dengesiz yüklerde nötr hattı üzerinden işletme
akımı geçebilmektedir. Bu ise sıfırlamanın yapıldığı tesislerde, cihaz gövdesinde istenmeyen
gerilimlerin oluşmasına neden olacaktır. Halbuki koruma hattında hiçbir zaman istenmeyen
gerilimler olmayacaktır. Şekilde böyle bir sistemin olduğu modern sıfırlama sistemi
görülmektedir.
Sıfırlamanın uygulanabilmesi için aşağıdaki şartların yerine getirilmesi gerekir:
1. Sigortaların nominal akımının büyük seçilmesi gibi anormal hâllerde sıfırlama yapılmamalıdır.
2. Transformatörden veya generatörden tüketiciye kadar olan iletken kesitleri hesaplamaya dikkat edilerek çekilmelidir. Sıfırlama iletkeni de nötr iletkeni kesitinde olmalıdır.
3. İşletme topraklaması generatörün veya transformatörün yanında topraklanır. Havai hatlarda en azından 200 metreden uzun olan her kolun sonu topraklanır.
4. Sıfırlama uygulanan şebekelerde, toprak üstünde kullanılan ve sıfır iletkeni ile topraklayıcı arasına çekilen topraklama iletkenin kesiti, bakır için en az 16 mm2, galvanizli çelik şerit için en az 3 mm kalınlığında olmak şartı ile 100 mm2 olmalıdır. Toprak içinde çekilen yalıtılmış bakır iletkenlerin kesiti de toprak üstündekiler gibi olmalıdır.
5. Dağıtım şebekesinin bulunduğu alanda iyi nitelikli topraklayıcılar bulunuyorsa, sıfır
iletkeni bunlara bağlanmalıdır. Bu bakımdan madenî su borusu şebekesi iyi bir topraklayıcı
olarak kabul edilebilir.
6. Sıfırlamanın yapıldığı şebeke ve tesislerde sıfır iletkeni ile bağlantısı olmayan
koruma topraklamasının yapılmasına izin verilmez.
7. Havai hat tesislerinde sıfır iletkeni, faz iletkenlerinin altına döşenir.
8. Tüketici tesislerinde sıfır iletkenleri de faz iletkenleri gibi yalıtılmalı, itinalı
döşenmeli ve aynı boru içinde ya da çok damarlı kablo ve iletken kullanıldığında bunlarla
ortak kılıf içinde geçirilmelidir. Birçok akım devresi için müşterek bir sıfır iletkeninin
kullanılmasına izin verilmez. Ancak bara ile yapılan dağıtım tesislerinde sıfır barasının kesiti
faz iletkenlerinin toplam kesitine uygun olarak seçilmişse, buna izin verilir.
9. Sıfır iletkeni, nötr iletkeni ve özel koruma iletkenleri belli renklerle tanıtılmalıdır.
10. Sıfır iletkeni üzerine sigorta konmaz.
11. Kabloların kurşun kılıfları yalnız başına sıfır iletkeni olarak kullanılmaz.
12. Kabloların kurşun kılıfları şebekenin birçok yerinde tüm abone bağlantılarında su
borusu şebekesine iletken olarak bağlanmışsa, kurşun kılıf yalnız başına sıfır iletkeni olarak
kullanılabilir.
13. Elektrik tüketim cihazlarının fiş ve priz üzerinden taşınabilir bağlantılarının
yapılmasında topraklı fiş ve topraklı prizler kullanılmalıdır.
14. Sıfırlamanın etkinliği, tesis işletmeye alınmadan kontrol edilmelidir.
Eski tesislerde sıfırlama amacı ile nötr iletkeni; sıfır iletkeni ve koruma iletkeni olarak
kullanılmaktadır. Hâlbuki yeni yapılan modern tesislerde sıfırlama için kofreden itibaren,
ayrıca topraklanmış bir koruma hattı çekilmektedir.
Sıfırlamanın sakıncaları şunlardır:
- Binayı besleyen enerji hattının kopması sonucu yeniden bağlantı yapılırken faz ve nötr iletkenleri yer değiştirilebilir.
- Konutlarda elektrik sayaçları kontrol amacıyla sökülüp tekrar yerine takılabilir. Tekrar takılma esnasında faz ve nötr uçları ters bağlanmış olabilir.
- Dengeli yüklenmiş bir tesiste nötr hattından bir akım geçmez. Fakat şebekeler genellikle dengesiz yüklendiğinden alıcı üzerinde bir gerilim oluşur.
- Devresinde başka bir koruma aracı bulunmayan motor tesislerinde yapılan sıfırlamada, fazlardan birinin motor gövdesine dokunması sonucunda yalnızca bir fazın sigortası atar. Böylece motor iki faza kalır ve bu şekilde motor kısa zamanda yanar.
