Jeneratör Seçimi için Bilgiler

    Jeneratörler bir çok farklı amaç için kullanılabilir.

Kullanım alanları:

• Evlerde, işyerlerinde yedekleme veya ilave enerji ünitesi olarak
• Dışarıda elektrik kaynağının bulunmadığı ortamlarda, kamp yaparken veya hobi amaçlı işlerde
• Teknelerde, yatlarda
• İnşaatlarda elektrikli cihazların çalıştırılması ve gece çalışmalarında aydınlatma amaçlı olarak
• Akü şarjı için
• Seyyar satıcı, pazarcı vb. tezgahlarınının aydınlatılması

    Günlük hayatımızda kullandığımız bilgisayar, plazma TV, müzik setleri, DVD oynatıcılar vb. elektronik ve hassas cihazların sayısı ve çeşidi her geçen gün artmaktadır. Bu tip cihazlar sinüs formu düzgün, voltajında dalgalanma olmayan, temiz ve kaliteli enerjiye ihtiyaç duyarlar. Aksi taktirde cihazlar zarar görebilir ya da performanslarında düşüş meydana gelebilir.

Güç Analizi

    Jeneratörler, evlerde kullandığımız elektriğe çok benzer bir şekilde AC (alternatif akım) üretirler. Ancak şebekeden gelen enerji ile evinizde elektrikli tüm cihazlarınızı çalıştırabilirken, portatif bir jeneratör ile motor gücüne bağlı olarak sınırlı sayıda cihazınızı çalıştırabilirsiniz. Bir jeneratörün ürettiği güç kVA cinsinden ifade edilir. (1000 VA= 1 kVA) (VA=Volt x Amper)

    Jeneratörlerde iki farklı güçten söz edilir. Maksimum çalışma gücü jeneratörün ilk çalıştırılmasından itibaren 15-20 dakika içinde ürettiği güçtür. Bu güç daha sonra makinenin rejime girmesi, motorun ve alternatörün ısınması ile verimliliklerinin zalması sonucu düşer, bu da sürekli çalışma gücüdür.
Sürekli çalışma gücü, maksimum çalışma gücünün yaklaşık %90’ı seviyesindedir. Jeneratör ile ilgili bütün hesaplamalarda sürekli çalışma gücünün dikkate alınması en güvenilir yöntemdir. Örneğin;
2500 VA’lık bir jeneratör maksimum 2500 VA üretir. Bu, jeneratörün maksimum güçte 100’lük ampullerden 25 adet yakabileceği anlamına gelir. Ancak bu jeneratörün sürekli çalışma gücü yaklaşık 2200VA olacağından, sürekli çalışmada ancak 22 adet ampul yakabilir.
Not: Jeneratörler kesinlikle 20 dakikadan daha uzun bir süre maksimum çalışma gücünde çalıştırılmamalıdır.
Güç ihtiyacını belirlemek için aynı anda çalışması gereken cihazları ve bunların kalkış (demaraj) anındaki (ilk çalışmada) ihtiyaç duydukları yükü belirlemek gerekir. Güç ihtiyacında öncelikle evlerdeki hidrofor veya şantiyelerdeki hava kompresörü gibi ilk çalıştıklarında normal çalışmalarına oranla 3-4 kat daha fazla güç çeken cihazları tespit etmek gerekir. Bu tip genellikle elektrik motoru ile çalışan cihazlar güç tespitinde belirleyici olacaktır.

Her zaman için tespit edilen güç ihtiyacından %15-20 daha fazla güce sahip bir jeneratör seçilmelidir.
Gerek güç tespitinde yapılabilecek hataları telafi etmek, gerekse ileri dönemde oluşabilecek yeni ihtiyaçları göz önünde bulundurarak böyle bir tercih yapmak doğru olacaktır.

Yük tipleri

    Yük, jeneratöre bağlı çeşitli cihazlar tarafından jeneratörden çekilen güç için yapılan genel tanımlamadır. Sonuçta jeneratöre bağlanan her cihaz jeneratöre ilave bir yük getirir.

Aktif yükler: Ampul, fırın, müzik seti vb. genelde bir elektrik motoru ile çalışmayan ve etiketlerinde belirtilen değerler kadar güç çeken cihazlardır. Örneğin; 100’lük bir ampulün 100 Watt, 2000’lik bir ısıtıcının 2000 Watt güç çekmesi gibi.. Aktif yüklerin hesaplanması oldukça kolaydır. 10 adet 100’lük ampulünüz var ise ihtiyacınız olan güç 1 kW’lık bir jeneratördür.

Reaktif yükler: Buzdolabı, klima,çamaşır makinesi , kompresör gibi genellikle elektrik motoru ile çalışan ve demaraj akımı çeken cihazlardır. Bu cihazlar ilk devreye girişte (ilk çalışmada) ve sürekli çalışmada (normal çalışmada) olmak üzere 2 farklı güç çekerler. En fazla gücü ilk çalışmalarında çekerler. Bu güç yaklaşık olarak sürekli çalışma gücünün 3-4 katına kadar çıkabilir. Örneğin; bir buzdolabı normal çalışmasında 400 Watt güç çekerken ilk çalışmasında bu güç 1200 Watt’a kadar
çıkabilir.
    Reaktif yükler sözkonusu olduğunda güç tespiti için en garantili yöntem, vasıflı bir elektrikçinin pensampermetre cihazı kullanarak bu cihazların çektikleri demaraj akımlarını (ilk çalışmada çektikleri güç) ölçmesidir.
Diğer bir yöntem ise bilgi etiketlerinin okunmasıdır. Bütün elektrik motorlarının gövdelerinde motorun gücü (hp), voltaj (V), akım (A), faz (trifaze/monofaze) vb. bilgileri içeren bir etiket bulunur. Bu etiketler üzerinde bazen motorun ilk çalıştırma için ihtiyaç duyduğu akım (A) bilgisini içeren bir “yük kodu” yer alır. Bir harfe karşılık gelen bu kod, motorun kalkış anında beygir gücü (BG = HP) başına karşılık ihtiyaç duyduğu akımı temsil eder. Yük kodu tablosu aşağıda verilmiştir.

Örneğin; elektrik motorumuzun üzerindeki kodun “L” olduğunu ve motorumuzun gücünün de 1/3 BG olduğunu varsayalım. Bu durumda motorumuzun ilk çalıştırmada çekeceği güç 1/3 X 84 A = 28 A olacaktır.

    Jeneratörden beslenecek cihazlar arasında bir veya daha fazla sayıda trifaze cihaz var ise, jeneratör de trifaze olmalıdır. Trifaze jeneratörlerde monofaze yüklerin 3 faza da eşit olarak dağıtılması ve bu esasa uygun olarak jeneratörün kullanılması zorunluluğu, bu jeneratörlerin monofaze jeneratörlere oranla daha hassas ve dikkatli kullanımını gerektirmektedir.
Diğer taraftan tesisatın trifaze olması jeneratörün de trifaze olmasını gerektirmez. Eğer jeneratörden beslenecek cihazların tamamı monofaze ise, tesisat trifaze olmasına rağmen sistemde yapılacak gerekli uyarlamalar ile monofaze bir jeneratör kullanılabilir.

• Benzinli jeneratörler dizel jeneratörlerden yaklaşık 2 kat daha uzun ömürlüdür ve daha az ses ve atık gaz çıkarırlar.
• Bazı cihazlar özellikle motorlu cihazlar ilk çalıştırmada 3 kat daha fazla güç tüketirler.
• Kullanım sıklığına göre jeneratörlerin benzin veya mazot filtrelerinin değiştirilmesi gerekir. Mazot filtresi daha çabuk kirlenir.                                                             
• Sürekli kullanılan cihazlada 6 ay da bir filtre değişimi yapılabilir.
• 1 KW 1000 watt a eşittir yani cihazlarınızın ihtiyacı 5.500 watt ise 5,5 KW lık bir jeneratör almalısınız.
• 5 KW lık bir jeneratör saatte yaklaşık 1,9 litre yakıt tüketir. Benzinli veya dizel makinalarda yakıt tüketimi neredeyse aynıdır.